Open Access Week - relacja ze spotkania w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego

         22 października odbyło się pierwsze spotkanie na temat Open Access, zorganizowane przez Bibliotekę Uniwersytetu Łódzkiego. Obrady miały charakter otwarty – każdy zainteresowany mógł przyjść i wysłuchać czterech wystąpień zaproszonych gości. Zgromadzonych powitała Dyrektor BUŁ – Maria Wrocławska, zapowiadając jednocześnie, że w przyszłości biblioteka będzie organizowała kolejne spotkania tego typu.

Uczestników z różnych środowisk połączyło zainteresowanie tematyką otwartości w nauce, dlatego też wszystkich oznakowano specjalną nalepką z napisem „I Support Open Access”, dzięki czemu wyróżniali się wśród innych osób odwiedzających BUŁ w tym dniu. Każdy otrzymał także ulotkę, zawierającą najważniejsze informacje dotyczące idei Open Access.



Pierwszą prezentację pt. Przekształcenie czasopisma do modelu Open Access na przykładzie „Acta Paleontologia Polonica” wygłosił doc. dr hab. Jarosław Stolarski z Instytutu Paleobiologii PAN. Mówca scharakteryzował redagowane przez siebie czasopismo i zapoznał zgromadzonych gości z jego historią, sięgającą 1956 roku. Następnie szczegółowo omówił proces przekształcania „Acta Paleontologia Polonica” do modelu Open Access, opisując po kolei podejmowane przez twórców kroki. W prezentacji znalazły się także uwagi, dotyczące zalet i wad publikowania czasopisma naukowego w formie drukowanej i w formie elektronicznej. Po wystąpieniu doc. dr hab. Jarosław Stolarski odpowiedział na kilka pytań z sali. Na koniec podkreślił główny wniosek, płynący z doświadczeń redakcji „Acta Paleontologia Polonica”, jakim niewątpliwie jest to, że przekształcanie czasopisma do modelu Open Access nie jest zagrożeniem dla jego dalszego istnienia, a nawet może przynieść bardzo pozytywne skutki.

Drugie wystąpienie dotyczyło dwóch periodyków, które zadebiutowały w 2005 roku od razu jako czasopisma naukowe publikowane w wolnym dostępie. Historię „Przeglądu Socjologii Jakościowej” oraz „Qualitative Sociology Review” przedstawili prof. dr hab. Krzysztof T. Konecki i mgr Izabela Ślęzak z Instytutu Socjologii UŁ. Występujący zwracali szczególną uwagę na fakt, że omawiane czasopisma powstają dzięki zaangażowaniu i woluntarystycznej pracy wielu osób z różnych krajów. W odróżnieniu od autorów publikujących w „Acta Paleontologia Polonica” twórcy prac z zakresu socjologii jakościowej nie uiszczają żadnych opłat za publikację w „Przeglądzie Socjologii Jakościowej” czy „Qualitative Sociology Review”. Redakcja czasopism jest niewątpliwie dumna z ich jakości oraz poczytności i dostrzega wiele zalet modelu Open Access. Na koniec wystąpienia prof. dr hab. Krzysztof T. Konecki odpowiedział na pytania uczestników spotkania. Wyraził także pewne zaniepokojenie związane z bardzo szybkim rozwojem czasopism i ciągle rosnącymi potrzebami większego wkładu pracy i czasu osób zaangażowanych w ich powstawanie. Mimo to wydaje się, że nadzieje i plany na przyszłość są bardzo optymistyczne, a dalsze prace zmierzać będą do uzyskania jeszcze wyższego poziomu naukowego prezentowanych tekstów oraz podnoszenia prestiżu i jakości czasopism.

Trzecie wystąpienie dotyczyło prawa i zostało wygłoszone przez dr. Zbigniewa Wasiaka z Katedry Prawa Cywilnego UŁ. Mówca, słabo zorientowany w tematyce Open Access, skupił się na interpretowaniu przepisów dotyczących tak zwanego dozwolonego użytku utworów objętych prawem autorskim.

Na koniec wystąpiła dr Jolanta Przyłuska z Instytutu Medycyny Pracy. Prezentacja dotyczyła roli otwartych repozytoriów w rozpowszechnianiu wiedzy i usuwaniu barier w dostępie do zasobów naukowych. Mówczyni na konkretnych przykładach pokazała sposób funkcjonowania repozytoriów Open Access. Krótko zostały scharakteryzowane najpopularniejsze platformy, na których takie repozytoria są tworzone. Prezentując kolejne cyfrowe kolekcje różnych placówek naukowych dr Jolanta Przyłuska udowadniała, że tworzenie własnej bazy tekstów online podnosi prestiż instytucji i korzystnie wpływa na jej rozwój naukowy. Wystąpienie zakończone miłym akcentem muzycznym uwieńczyło pierwsze spotkanie na temat Open Access w Łodzi.

Dyrektor BUŁ podziękowała wszystkim za przybycie i ponownie zaprosiła do udziału w kolejnych podobnych spotkaniach. Zgromadzeni rozeszli się bogatsi o ciekawe informacje dotyczące idei Open Access. Szczególnie cenne wydają się być te związane z praktyką redagowania czasopism naukowych i tworzenia otwartych repozytoriów wiedzy.

Paulina Majewska